Alçı Alçı, doğadan elde edilen ve pişirilip toz haline getirilen bir maddedir. Su ile karıştırıldığında çok hızlı bir şekilde donar. Yapı ve kalıp işlerinde yaygın olarak kullanılır. Kalsiyum sülfat hemihidrat bileşiğinden oluşan alçı, ıslatılıp kurutulduğunda sertleşerek hızlıca donan beyaz renkli ince bir tozdur. Alçı, alçı taşı olarak bilinen kalsiyum sülfatın (CaSO4, 2H2O) öğütülüp 190°C'de suyunun %80'i çıkarılıncaya kadar ısıtılmasıyla elde edilir. Toz biçiminde olan alçı, su ile karıştırıldığında dakikalar içinde sertleşir. Karışım yaklaşık 105 kilogram alçı ve 22 kilogram sudan oluşur. Fazla su, gözenekli; az su ise kırılgan bir yapı oluşturur. Alçıyı dondurmayı geciktirebilecek bir madde ilave edildiğinde kaba veya ince sıva adı verilir. Alçı, Paris yakınlarında çimento ve sıva yapmak üzere ilk kez kullanıldığı için Paris sıvası olarak da bilinir. Alçının Tarihi ve Kullanım Alanları Alçı, 18. yüzyılın ortalarında pişmiş toprak kapların yapımında kalıp olarak kullanılıyordu. Günümüzde ise tavan süsleme ve şekil verme işlerinde kullanılır. Ayrıca hastanelerde kırık ve çıkıkların tedavisinde yaygın olarak kullanılır. Alçı Harcı Alçı harcı, beyazlatıcı madde ve tebeşir tozunun tutkalla karıştırılmasıyla elde edilen beyaz, akışkan bir kaplama malzemesidir. Oymalı mobilyaların ahşap ve taş yüzeylerinin boyanıp şekillendirilmesinde kullanılır. Alçının Kullanıldığı Alanlar Alçı, mimaride yapının içinde veya dışında kullanılan ince işçilik gerektiren bir malzemedir. Alçı işinde kullanılan malzemelerin bileşiminde genel olarak alçı taşı, ince kum ve kireç bulunur. Kullanım miktarları uygulanan metoda göre değişir ve boyama işlerinde ve süslemede düzgün yüzeylerde kullanılır. Alçının en güzel örneklerine İspanya'da İslam mimarlarının bıraktığı eserlerin iç ve dış süslemelerinde ve 18. yüzyılda İngiltere'de inşa edilen binaların dış süslemelerinde rastlamak mümkündür. Alçının Diğer Adı: Jips Alçı taşı, jips olarak da bilinir ve kalsiyum sülfat dihidrat (CaSO4·2H2O) yapısındadır. İyi gelişmiş kristallere sahip 3 sertlikteki jips türüne selenit, lifli parlak türe ise atlas taşı adı verilir. Jips, deniz tuzundan çökelmiş veya anhidritin yüzey veya yeraltı sularınca hidratlaşması sonucunda oluşur. Ham jips, gübre, dokuma ve kâğıt malzemelerinde dolgu maddesi olarak, portland çimentosu üretiminde geciktirici olarak kullanılır. Alçı, kavrularak çimento ve mermer sıvası gibi malzemelerin yapımında da kullanılır. Jips (Alçı) Üreten Ülkeler Jips üretiminde önde gelen ülkeler arasında ABD, Fransa, İtalya, Kanada, İngiltere ve eski Sovyetler Birliği bulunur. Türkiye'de de pek çok jips yatağı bulunmaktadır. Türkiye'deki önemli jips yatakları arasında Beypazarı, Ankara'nın Şereflikoçhisar ve Ayaş ilçeleri, Balıkesir'in Susurluk, Eskişehir'in Sivrihisar, Niğde'nin Ulukışla ve Erzurum'un Aşkale ile Denizli'nin Honaz ilçeleri sayılabilir. |
Berk Yaruk
24 Temmuz 2024 ÇarşambaAlçıyı su ile karıştırdığımda neden bu kadar hızlı sertleşiyor? Fazla su eklediğimde yapısı neden gözenekli hale geliyor?
Cevap yazAdmin
24 Temmuz 2024 ÇarşambaMerhaba Berk Yaruk,
Alçının su ile karıştırıldığında hızlı sertleşmesinin nedeni, alçının kimyasal yapısında bulunan kalsiyum sülfat hemihidratın su ile tepkimeye girerek kalsiyum sülfat dihidrat oluşturmasıdır. Bu tepkime ekzotermik bir reaksiyondur ve hızlıca sertleşir. Fazla su eklediğinde ise, alçının yapısında bulunan fazla su buharlaşarak gözenekler oluşturur ve bu da malzemenin dayanıklılığını azaltır. Bu nedenle, alçı karışımını hazırlarken doğru su oranına dikkat etmek önemlidir.