Amonyum nitrat, tarım alanında yaygın olarak kullanılan bir kimyasal gübredir. Çiftçilerin işledikleri toprakları daha verimli hale getirmek için tercih ettikleri bu madde, aynı zamanda güçlü bir patlayıcı özelliği sebebiyle kötü niyetli kişiler tarafından bomba yapımında da kullanılmaktadır.

Amonyum nitrat (Ammonium nitrate), bir azotlu bileşiktir. Bu bileşik bir nitrat ve bir amonyumun birleşimiyle oluşur. Amonyum nitratın kimyasal formülü NH4NO3'tür. Amonyum nitratın kütlesi 80.043 g/mol, yoğunluğu 1.72 g/cm³, kaynama noktası 210 santigrat derece ve erime noktası 169.6 santigrat derece olan ve suda çözünen bir kimyasal olarak bilinir.

Amonyum nitrat, toprakta hızla çözünen özelliği sayesinde toprağa hızlı etki eden bir gübre çeşididir. Bu özelliği ile diğer gübrelere oranla çiftçiler tarafından tercih edilmektedir. Amonyum nitrat gübresi içerisinde %16.5 nitrat azotu, %16.5 amonyum ve %33 azot bulunur. Ayrıca amonyum nitrat, toprakta diğer gübrelere oranla çok daha uzun süre etkisini koruyan bir azotlu gübredir. Toprak için son derece faydalı olan amonyum nitrat, kullanıldığı alanlarda toprak değerlerinde herhangi bir değişim yapmaz. Bu kimyasal gübrenin diğer bir özelliği ise nötr tip olması nedeniyle her türlü toprak çeşidinde gönül rahatlığı ile kullanılabilmesidir.

Amonyum nitrat, bol yağış alan bölgelerde fazla tavsiye edilmez. Çünkü içerisinde bulunan nitrat azotunun kolayca yıkanması riski vardır. Bu tür topraklarda yılda 2 veya 3 kez kullanılabilir. Kurak bölgelerde ise şiddetle tercih edilmelidir çünkü kurak bölgelerde bile toprakta bulunan nemle kolayca çözülebilir. Amonyum nitrat, iki çeşit olarak bulunur: birincisi tarlada yetiştirilen tarla bitkilerine üst gübre olarak atılma koşuluyla kullanılır ve damlama sulama yapılan alanlarda kullanılmamalıdır. İkinci tipi ise damla sulama sistemi sulamalarında daha uygun olarak bilinir.

Özellikle tarlaya, bağa veya bahçeye kullanılacak olan amonyum nitratın özelliğinin bilinmesi ve ona göre uygun amonyum nitrat alınarak toprağa uygulanması ürün verimi için çok önemlidir. Ülkemizde İç Anadolu bölgesinin kuraklığı göz önünde bulundurulursa, az yağış alan topraklarda amonyum nitrat kullanılması toprağa can gübresi olacaktır. Her türlü mevsim koşullarına uygun olan amonyum nitrat, hızlı çözüldüğünden damla sulama sistemleri ile hasat edilen yerlerde de sorunsuzca kullanılmaktadır. Amonyum nitrat, her çeşit sebze, meyve ağaçlarında ve bağ asmalarında, ayçiçeği ve mısır yetiştiriciliğinde gönül rahatlığı ile kullanılmaktadır. Ancak pirinç ve çeltik yetiştiriciliğinde kullanılması tavsiye edilmez. Amonyum nitrat, yapay gübre yapımında en çok kullanılan azotlu bileşik olarak bilinir. Lifli bitkilerde kullanılırsa ürün miktarını artırır ve diğer bitkilerde meyvelerin tane ve meyve verimini artırır.

Amonyum nitrat üretimi sanayi alanında oldukça kolay ve basit bir süreçtir. Nitrik asit ve amonyak molekülü gibi güçlü iki asit bileşiğe sokularak amonyum nitrat üretilir.